8.7 ℃
De auteur van deze boeiende roman -Marcella Bremer- schreef eerder diverse managementboeken. Haar overstap op het fictiegenre is opmerkelijk en reden om haar enkele vragen te stellen.
Marcella, je hebt al enkele managementboeken op je naam staan. Wanneer ontstond voor het eerste het idee een roman te schrijven?
“Dat idee had ik al in mijn jeugd…! Ik wilde niets liever dan schrijver worden en in de natuur wonen, maar hoe betaalde ik dan mijn rekeningen? Zeker in de jaren tachtig was dat makkelijker gezegd dan gedaan. Dus ik ging werken en schreef daarnaast wat fictie en freelancete als journalist. Toen ik kinderen kreeg en een eigen bedrijf startte had ik helemaal geen tijd meer voor fictie. Die droom leek daarmee vervlogen, maar jaren later, toen ik managementboeken over mijn werk had gepubliceerd in Amerika en Nederland, kwam die droom weer in volle hevigheid terug en maakte ik eindelijk tijd om een roman te schrijven…
Dat ik weer fictie ging schrijven ontstond als vanzelf toen ik met mijn vader en zijn neef de geschiedenis van de familie Bremer aan het onderzoeken was. Ik raakte onder de indruk van de veerkracht van voorgaande generaties, de tegenslagen, hoe ze dapper doorgingen, ze moesten wel… Ik heb er enorm van genoten om de droge feiten te verwerken tot een verhaal en mijn voorouders een eigen stem te geven.
Het idee ontstond ook doordat ik in 2022 een aanvullende opleiding duurzaamheid volgde bij de universiteit Groningen. Ik wist wel dat het niet goed ging met klimaat en biodiversiteit, maar dat het zo erg was besefte ik toen pas echt. Ik maakte me zorgen. Daar moeten we het meer over hebben, dacht ik. We moeten er ook meer aan doen. Eerder, doordat ik het altijd te druk had met ons eigen bedrijf, had ik daar veel te weinig bij stil gestaan; evenals vele anderen. Nu waren de kinderen het huis uit, mijn managementboeken waren af, ik had tijd om te schrijven en ik voelde me gedreven. Dit onderwerp is belangrijk.”
Welmoed Groeneweg is het hoofdpersonage in jouw boek. Een vrouw die, doordat haar werkzaamheden als consultant vrijwel stil komen te liggen tijdens de coronacrisis, ook gaat nadenken over haar jachtige leven, het klimaat, geld en gezondheid. Is Welmoed een beetje Marcella?
“De hoofdfiguur is een consultant, net als ik, maar ik bén haar niet. Wel deel ik Welmoeds zorgen over onze huidige tijd en de transitie die nodig is voor een gezonde toekomst. Ook biedt de “consultants lifestyle” een mooi begin om te reflecteren over onze levensstijl en wat die betekent voor onszelf en de wereld. Ik gebruik mijn ervaringen voor al mijn personages, maar dat doet iedere schrijver. Je mengt alles wat je meemaakt en je verzint er nog veel meer bij. Bovendien heb ik dingen uitvergroot om mijn punt te maken.”
De vorige generaties van Welmoed hebben een belangrijke rol in ‘De Levenslijn’. Staan zij model voor jouw eigen voorouders?
Ja, ik heb me laten inspireren door het stamboomonderzoek. Al die voorouders zijn te veel voor een roman dus ik moest kiezen. Ik heb me laten inspireren door de waargebeurde levens van twee van mijn voorouders die ook relevante transities meemaakten: mijn bet-bet-overgrootvader uit de negentiende eeuw en mijn oma uit de twintigste eeuw. Zij vertellen soms nog wat extra's over de generaties voor hen - het is prachtig om al die levenslijnen terug te volgen, we kunnen terug tot aan Karel de Grote, die stierf in 814.
Had je van tevoren een vastomlijnd idee voor het verloop van je roman of ontstond dat tijdens het schrijven?
“Ik had, voor ik werkelijk ging schrijven, wel een vaag idee in mijn hoofd, het moest gaan over onze huidige tijd van transitie. Het is een intense en unieke tijd. Hoe krijg je het voor elkaar als mensheid, om als een soort tovenaarsleerling zoveel ecosystemen op het spel te zetten dat de toekomstige generaties er last van hebben? Een filmscript gewoon, wie had dat kunnen bedenken? Miljoenen jaren ging het zijn gangetje en nu zitten we in een zesde uitstervingsgolf en we hebben het nauwelijks door.
Hoe is het zover gekomen? Voor mij is het ook heel belangrijk de voorouders erbij te betrekken, dat heb ik altijd gehad. Die fascinatie. Wie gingen me voor, hoe was het vroeger? Het fenomeen tijd fascineert me sowieso. Waar gaat het heen, wie komen er na ons, op een dag ben ik een voorouder, op een dag ben ik er niet meer… Tijdlijnen!
Daarna maakte ik het concreter met drie personages in verschillende tijdperken.
Ik maakte een globale opzet voor de plot in het heden: Weldmoeds verhaal moest beginnen tijdens corona (anders zou ze nooit stoppen met geld verdienen en zou ze nooit gaan nadenken) en moest eindigen in de toekomst…
Mijn bet-bet-overgrootvader maakte de industriële revolutie mee, de eerste echte versnelling van het fossiele tijdperk met stoom dankzij steenkool. Mechanisatie, ze wisten niet wat ze zagen! Hij moest omschakelen van traditionele landbouw met koeien en paarden naar… tja, lees het maar.
En dan mijn oma, die maakte de volgende versnelling mee met olie en gas, vooral na de tweede wereldoorlog - en dat na al die schaarste en armoede! Het kon niet op, de wonderen der techniek. Ook arbeiders konden gaan sparen voor een auto, een koelkast, een stofzuiger, plastic opbergbakjes, zo handig! Blikvoedsel, wasmachines, polyester kleding en nylon kousen! De pil en persoonlijke vrijheid, opeens kon je op vakantie. Als je hard werkte, kon je het beter krijgen dan je ouders - dat was de belofte. De Levensladder!
En dan wij in onze tijd - wij hebben ervan genoten, hoog op die ladder, het is een feest geweest. Ik wist ook niet beter, ik ben geboren in een wereld met auto’s, koelkasten, supermarkten en vakanties. Ik wist niks van moestuinen, zuinigheid en zelfredzaamheid, bij wijze van spreken.
Totdat al die cijfers kwamen.
Qua broeikasgassen zaten we voor de industriële revolutie op 280 parts per million - dat is nu 420 ppm. Die opwarming, die micro-plastics overal, die pfas, de stress en haast, de eenzaamheid en korte lontjes, het consumeren, het harde werken, tja, hoe leven wij eigenlijk in onze maatschappij?”
Dat zijn heel reëele zorgen, waar we ons met z’n allen inderdaad veel meer mee bezig zouden moeten houden. Deel jij die zorgen?
“Jazeker. Dat was een belangrijke drijfveer om deze roman te schrijven. Het is niet het leukste onderwerp, dus ik snap dat mensen misschien liever feel-good romans lezen of lekker gaan netflixen. Er zijn serieuze documentaires en nonfictie over het klimaat, over armoede, over al die 21ste eeuwse uitdagingen. Van de krant word je ook niet vrolijk. Ik snap heel goed dat sommigen deze uitdagingen vermijden. Ik hoop dat een verhaal lekkerder leest dan de krant, dat de lezers zich herkennen in Welmoeds dilemma's. En zo als vanzelf over die zorgen en uitdagingen nadenken - wat zou ik doen? Wat vind ik hiervan? Wordt de toekomst echt zoals die van Welmoed in 2048...?”
Heb je, voor je daadwerkelijk begon te schrijven, jouw ideeën getoetst en/of feedback gevraagd tijdens het schrijven of voordat je jouw manuscript naar uitgevers stuurde?
“Ik wilde dit boek schrijven, vooral ook om zelf te onderzoeken wat eruit zou komen. Schrijven is voor mij als hardop denken, heerlijk. Als ik zelf alle details al weet, vind ik het minder interessant. Juist de ontdekkingstocht boeit me. Globaal heb ik een thema - maar de details en personages maken het interessant, dat weet ik niet allemaal van te voren, dat zet mij weer verder aan het denken.
Ik had hele fijne meelezers die me feedback gaven. Dat is belangrijk, want zelf kun je je eigen werk vaak niet beoordelen. Je zit zo in je eigen hoofd, in je eigen verhaal.”
Waar en wanneer schrijf je het liefst?
“Op een rustige plek, meestal mijn werkkamer. En ’s ochtends. Dus als eerste twee uur schrijven en daarna pas aan het werk met mijn to-do lijst. Als ik dat omdraai, dan gaat werk altijd voor het meisje. En aan dat werk komt nooit een eind, dan sta ik zelf onderaan… en kom ik dus nooit aan mijn boek toe. Want een roman, dat is iets voor mezelf.”
In welke setting krijg je de meeste/beste ideeën voor je boeken?
“Overal, als ik eenmaal de juiste vibe heb, dan stroomt het.”
Heb je bepaalde rituelen tijdens het schrijven?
“Nee, helemaal niet. Ik moet wel een rustige omgeving hebben. Soms wat klassieke pianomuziek, soms stilte.”
Wat vind je in het schrijfproces de grootste uitdaging?
“Het redigeren tussendoor. Schrijven is heerlijk, zeker als je in een soort flow komt. Maar als je daarna stukken terugleest en anders wilt… Redigeren heeft een heel andere energie. Niet het scheppende van schrijven, het stromende van de rechterhersenhelft. maar het kritische, analytische van de linkerhersenhelft die steeds vraagt: Oh ja, is dat zo? Pfff…. Dat kan heel vermoeiend zijn.”
Doe je vooraf onderzoek voor je gaat schrijven?
“Ja, maar voor dit boek was dat al jaren aan de gang zonder dat ik me daarvan bewust was. Al dat stamboom en geschiedenisonderzoek. Die opleiding duurzaamheid. Een heleboel boeken over de toekomst. Documentaires, noem maar op.”
Welke genres lees je zelf graag?
“Historische romans, romans die in de toekomst spelen, romans die buiten mijn eigen bubbel of land spelen (een gratis reis vanaf je eigen bank), maar ook veel non-fictie - ik ben een nerd! Ik wil altijd iets nieuws leren.”
Wat wil je graag bereiken met ‘De Levenslijn’?
“Ik hoop dat meer mensen gaan nadenken over onze levensstijl, maar ook over het leven. Er zitten allerlei filosofische vragen en maatschappelijke kwesties in het boek, ik vermoed dat ze wel herkenbaar zijn.
Ik stel me voor dat je prima een leesclub avond over het boek kunt houden om dat te bespreken. Het boek gaat over meerdere thema’s, waarbij onze levensstijl, klimaatverandering en een toekomstvisie grotere thema’s zijn. Maar je kunt ook andere thema’s vinden. Verandering in het algemeen, hoe lastig dat kan zijn. Hoe verschillend mensen daarmee omgaan en hoe we elkaar veroordelen of vermijden. Hoe onwennig het kan zijn om je weer te verbinden met mensen. De emancipatie van arbeiders en vrouwen in de loop van de geschiedenis, het einde van het patriarchale, maar ook de last van zoveel individuele vrijheid. Eenzaamheid, depressie, zeker met die klimaatdreiging nu. Wat wil je met je leven? Het is zo makkelijk te vluchten in social media, games, binge watchen met series. Ik zie ook mensen vluchten in werk en de waan van de dag. “Het zal allemaal wel, ik heb het druk”. Ik begrijp dat best. Ook het gevoel: “Ik kan er in mijn eentje toch niks aan doen.”
Ik hoop dat lezers niet afgeschrikt worden door de actuele thema’s maar juist de voorbeelden in het boek zien hoe je ermee om kunt gaan. En hoe je wél verschil maakt en de mensen om je heen beïnvloedt. Dat het uitmaakt wat je doet. Zeker als steeds meer mensen dingen anders gaan doen.
Ik hoop dus op dialoog, wederzijds begrip en dan - dat zou heel mooi zijn - niet alleen praten maar ook dóen. Meer duurzame beslissingen nemen. Een positieve bijdrage leveren aan de toekomst. Dus die levenslijn goed doorgeven!”
Zó, daar ben ik even stil van en heb daar ook niets aan toe te voegen, hooguit dat jouw boek bij mij dat effect in elk geval heeft gehad. Ik sluit dus graag af met een laatste vraag, eentje die mij op de lippen brandt: is er een volgend boek in wording?
“Nog niet, ik heb het te druk gehad sinds ik dit manuscript hebt ingeleverd. Ik heb wel ideeën! En al wat aantekeningen… Dus er borrelt wel weer wat.”
Boek bestellen
Benieuwd geworden naar ‘De Levenslijn’? Deze roman is onder meer te bestellen via https://uitgeverijdoornwater.nl/romans/de-levenslijn
