DEVENTER - Sinds juni wordt door Archeologie Deventer archeologisch onderzoek uitgevoerd in het Sluiskwartier. Dit onderzoek vindt plaats voorafgaand aan de ontwikkeling van het gebied.


Het onderzoek heeft tot nu toe sporen opgeleverd van de 17e-eeuwse vesting, resten van 19e- en 20e-eeuwse industrie en sporen van de Pothoofdsluis.

Tot ongeveer 1600 lag het gebied buiten de stadsmuren. Het werd onder andere gebruikt als bleekveld voor met verf gekleurde of gewassen stoffen. Uit deze periode zijn alleen ophogings-lagen, enkele sloten en een bakstenen weggetje teruggevonden.

De bouw van de vesting

Rond 1600 werd buiten de stadsmuren de vesting aangelegd. De Oude Haven werd binnen de vesting getrokken. Deze lag op de plek van de huidige Wilhelminabrug.

Bij het onderzoek zijn delen van de aarden courtinewal tussen het Prinsenbolwerk en de Oude Haven aangesneden. Ook de gracht, die in de 19e eeuw grotendeels is opgevuld bij de bouw van de sluis, is goed te herkennen.

Bakstenen 'beer'

Tussen de Oude Haven en vestinggracht bevond zich een zware bakstenen ‘beer’ die moest voorkomen dat de vestinggracht bij laag water leegliep in de haven. De zware muur van deze beer is in het onderzoek aangesneden. Aan het Pothoofd werd in de 18e eeuw een driehoekig bakstenen ravelijn aangelegd dat de courtinewal moest beschermen. Op dit ravelijn bevond zich een wachthuis dat de toegang tot de stad moest bewaken. Ook dit wachthuis is nu zichtbaar.

Industrie aan het Pothoofd

Vanaf de (late) 18e eeuw verrezen aan het Pothoofd ambachtelijke werkplaatsen en vroege industriële gebouwen. Hier bevonden zich allerlei kleine industrieën. Opvallend is bijvoorbeeld de vondst van een aantal grote bakstenen kuipen/stookplaatsen en goten die waarschijnlijk met de aanwezigheid van een zeepziederij in verband moeten worden gebracht. In een zeepziederij werd uit natuurlijke vetten en oliën en loog zeep gekookt. Geleidelijk aan groeide de ruimtebehoefte aan het Pothoofd en werden de percelen naar achteren uitgebouwd door nieuwe kademuren in de gracht te bouwen. Op verschillende plaatsen zijn die bakstenen kademuren te herkennen.

De Pothoofdsluis

De sluis werd in het midden van de 19e eeuw aangelegd om een verbinding te creëren tussen het Overijssels Kanaal en de IJssel. Via het Overijssels Kanaal, de stadsgracht, de sluis en Oude Haven konden schepen op de IJssel komen. Bij het onderzoek konden beide Sluishoofden worden blootgelegd. Het uiteinde aan de zijde van de Singelgracht zal worden gerestaureerd en ingepast in de nieuwe inrichting.